Stress en burn-out; waar gaat het nu écht over?

In december verscheen het nieuwste boek van Hilde Bolt: ‘Waar gaat het nu écht over?’- Dynamisch coachen bij stress en burn-out. In dit boek is haar 25-jaar lange ervaring als psycholoog/psychotherapeut, traumadeskundige en trainer verwerkt. Een aanrader voor iedereen die vragen rond stress en burn-out begeleidt.

Waar gaat het nu écht over volgens jou bij vragen rond stress en burn-out?

‘Bij alle vormen van disfunctionele stress en burn-out gaat het over het vastlopen van een aangeleerd overlevingsmechanisme, ontstaan in iemands persoonlijke geschiedenis. Waardoor iemand de connectie is kwijtgeraakt met zijn of haar eigen oorsprong en het bijbehorende natuurlijke gedrag.’

‘Veel begeleidings- en behandelmethoden zijn erop gericht om ervoor te zorgen dat het zo snel mogelijk weer ‘goed’ gaat met iemand zodat hij weer aan het werk kan. Als iemand bijvoorbeeld een conflict met zijn baas heeft, kun je het hebben over die baas. Waarom het zo’n nare man is. Maar het levert meer op om erachter te komen waarom het gedrag van deze man je zo raakt. Je slaat dan twee vliegen in één klap; je hebt de kern te pakken en je kunt er ook echt wat aan gaan doen.’

Symptoom van onze samenleving

‘De vraag ‘waar gaat het nu eigenlijk écht over’ is ook maatschappelijk bedoeld. Ik kan me storen aan de vele diagnoses die gesteld worden en die allemaal volgens protocollen behandeld worden. Naar mijn idee is er niet met zoveel mensen iets mis, maar kun je het aantal mensen waar iets mee aan de hand is ook zien als een symptoom van onze samenleving. Hoe leven we met elkaar? Hoe gaan we om met ons lichaam, luisteren we ernaar? Dit zijn we grotendeels kwijtgeraakt. We gaan pas iets doen als er iets aan de hand is. En als er iets fysieks aan de hand is, denken we vaak dat ‘er iets verkeerd zit’ in plaats van dat we luisteren naar ons lichaam.’

‘Bij veel behandelingen van ziektes en psychische aandoeningen wordt niet gekeken naar hoe iemand omgaat met zijn emoties en gevoelens. Dat is jammer, een holistische kijk is belangrijk. Gabor Maté (van oorsprong Hongaarse arts) kwam er bijvoorbeeld achter dat veel astma-klachten bij kinderen gepaard gingen met overbezorgdheid en stress van de moeder.’

Welke keuzes maken we

‘Uit onderzoek blijkt dat mensen op hun sterfbed vaak spijt hebben dat ze zich niet voldoende gericht hebben op de mensen of de dingen die ertoe doen. Ze hadden ook meer tegen de mensen om hen heen ‘ik hou van je’ willen zeggen. Dat is interessant; hoe komt het dat we lang niet altijd de keuzes maken die we eigenlijk hadden willen maken. De maatschappelijke omgeving speelt hierin een belangrijke rol. We zijn sociale wezens maar zijn de waarden van gemeenschappelijkheid aan het kwijtraken.’

Merk je verschillen in generaties?

‘In de aanleiding van stress als fenomeen zitten echt verschillen. Dat beschrijf ik ook in mijn boek. Jongeren moeten tegenwoordig alles gezien hebben en alles meegemaakt hebben en hebben zoveel keuze. Voor een kampeervakantie in Frankrijk moet je je al bijna verontschuldigen. Veel jongeren zijn erg aan het zoeken door de druk van de buitenwereld. Ook zijn ze niet gewend om te wachten, bijna alles is snel bereikbaar. Maar als je gaat werken, blijkt de wereld toch anders te zijn, niet zo ‘maakbaar’ als je zou denken. Dat levert teleurstellingen en frustraties op.’

Je hebt een Dynamisch Fasenmodel® ontwikkeld voor coaches en therapeuten. Dat model wordt uitgebreid beschreven in je boek. Wat is er anders of nieuw aan dit model?

‘Ik heb veel onderzoek gedaan en op basis van mijn 25-jarige ervaring, een analyse gemaakt van hoe trajecten feitelijk verlopen. Heel veel modellen zijn erop gericht om in een paar stappen ‘daar en daar’ te staan en op ‘het weer in het systeem passen’. In de praktijk zie ik terug dat er in herstel bij stress en burn-out een (natuurlijke) fasering zit. Het Dynamisch Fasenmodel® is een schaallijn. Je schuift richting herstel, soms schuif je weer even terug. Hier kun je als coach de bewegingen van de coachee in onderbrengen. Het is geen medisch model dat erop gericht is je weer zo snel mogelijk te laten inpassen in de maatschappij. Het is erop gericht om je werkelijk te leren luisteren naar je lichaam. Om zelfzorg te ontwikkelen en daar ook verantwoordelijkheid voor te nemen.’

‘Voor het fysieke stuk van herstel is in dit model veel aandacht. Dat mis ik in andere modellen die vaak (uitsluitend) op de cognitief gedragsgerichte therapie zijn gebaseerd. Als je fysiek herstelt, gaat het mentale en emotionele stuk mee. Stress is immers een heel fysiek fenomeen.’

‘We leven rond opgebouwde mechanismes. Wat maakt bijvoorbeeld dat je niet doet waar je echt behoefte aan hebt? Echt veranderen is in de praktijk niet makkelijk.
Mensen voelen zich vaak gevangen terwijl ze dat niet zijn. (Op de voorzijde van het boek is dat mooi verbeeld.) Het zijn vaak aannames en zelf ontwikkelde angsten. Dat is interessant voor coaches om op tafel te krijgen. Waar ben je dan zo bang voor? Ben je er bang voor dat wanneer je ‘nee’ zegt, je niet meer aardig wordt gevonden? Wil je graag aardig gevonden worden en waar komt dat vandaan?’

Welke expertise heb je nodig als coach om stress en burn-out-vragen te begeleiden?

‘Als coach moet je echt snappen waar het over gaat. Daarom doorlopen de deelnemers in de opleiding Coachen bij stress en burn-out ook zelf het fasenmodel en de bijbehorende oefeningen.
Geef je je cliënten de bedding om werkelijk een vrije keus te maken? Of zit je zelf ook nog gevangen? Het is belangrijk dat je de zelfzorg die je van je cliënten vraagt, ook zelf doet. Walk your talk.’

‘Het coachen van stress en burn-outgerelateerde vragen is net anders dan ‘gewone’ coaching. Er komt meer psycho-educatie bij kijken en soms is het wel degelijk nodig dat je adviseert. Je hebt ook te maken met een ander krachtenveld om de coachee heen, denk aan de verhouding tot de bedrijfsarts, leidinggevende etc. Ben je in staat je autonomie te behouden? Ben je realistisch in wat je kunt?’

Welke tips heb je om ervoor te zorgen dat stress ‘gezond’ blijft?

‘Stress is een signaalfunctie van het lichaam. Je hebt het nodig om scherp te zijn. Leer vooral ook om te ontspannen. Laatst zei iemand tegen me: ‘dan voel ik me zo nutteloos’. Maar wat is nutteloos? Even niks doen is heel nuttig voor je lijf. Het is als het ware een korte power boost. Leer te vertragen en doe één ding tegelijk en met aandacht. Hoe vaak is iemand niet aan het Netflixen, bellen en tussendoor nog appjes aan het beantwoorden? Dat zorgt voor overprikkeling. Dit zie je bij de jongere generatie nog veel sterker terug.’

‘Net als bij een mobiel, laden veel mensen zichzelf op in de reservestand. Zorg dat je 100% oplaadt en niet alleen in de vakantie. Het kan in kleine dingen zitten die je inbouwt in je dagelijkse leven. Maak een korte wandeling, luister naar muziek, doe dingen met aandacht etc. En: wacht vooral niet tot je ziek wordt!’

Hilde Bolt is trainer in de opleiding Coachen bij stress en burn-out.

Waar gaat het nu écht over? Dynamisch coachen bij stress en burn-out.
Uitgever: Kloosterhof Neer
EAN 9789078876175