Door: Godfried IJsseling
Oplossen is niet de oplossing
Het leven zelf
De belangrijkste leerschool in ieders persoonlijke ontwikkeling is het leven zelf. De dingen die gebeuren, die je confronteren, die je bestaan soms stil doen staan, dát zijn de grote leraren. Het leven is een bijzondere leerschool, want het lijkt ons aanvankelijk weinig oplossingen te bieden. Een sterfgeval, een chronische ziekte, of het einde van een relatie geven ons een probleem maar geen oplossingen. Er lijkt aanvankelijk nergens een handvat te vinden. Hoe verder?
Je eigen antwoord vinden
Het antwoord is nooit oppervlakkig, en altijd gelaagd en complex. Het kost tijd, aandacht en geduld om het te vinden. Niet alleen bovenstaande levenscrises, maar ook vragen als ‘hoe accepteer ik mijzelf?’ of ‘hoe kan ik rust vinden in mijn hoofd?’ of ‘hoe kan ik mijn onzekerheid overwinnen?’ – het zijn allemaal complexe vraagstukken, waarin je met oplossingsgerichtheid weinig bereikt. Maar, als je je eigen antwoord vindt, dan heb je wél werkelijk iets geleerd. Dan is er wijsheid.
Van A naar B?
In mijn vak als trainer en coach ontmoet ik veel oplossingsgerichte mensen. Ze zijn op zoek naar een concrete oplossing voor hun veelal complexe vragen. Ze lijken te denken dat ik die oplossing (op magische wijze) heb. Veel deelnemers en coachees hebben een wens zichzelf te verbeteren, en lijken zichzelf te zien als een complex mechaniek, dat met de juiste interventies gerepareerd kan worden. Dat is ook niet zo vreemd, want ze werken in organisaties die hun bestaansrecht ontlenen aan ‘continu verbeteren’ en aan het oplossen van problemen voor klanten en de maatschappij. Misschien hebben ze daarom vaak de verwachting dat zijzelf op eenzelfde manier ‘aangepakt’ dienen te worden. Een snelle uitweg. Een stappenplan. Van A naar B.
Als ik hen dan zeg dat er voor de zaken rond persoonlijke ontwikkeling geen snelle oplossingen bestaan, dan is er naast teleurstelling ook meestal begrip: de meeste mensen weten intuïtief wel dat die snelle uitwegen niet bestaan. Ze lopen immers vaak al jaren rond met hun persoonlijke vraagstukken, en het is hen meestal niet gelukt via een model in een boek werkelijk verder te komen.
Overal onoplosbare problemen
Inmiddels lijken de onoplosbare problemen veel verder te reiken dan onze eigen persoonlijke binnenwereld. Ook de buitenwereld, het klimaat om maar wat te noemen (we kennen het rijtje inmiddels wel), verkeert in crisis, en ook daar lijkt het steeds moeilijker om concrete oplossingen te vinden. Het maakt ons onrustig, en meer dan ooit verlangen we naar oplossingen. Zou het kunnen dat onze wijdverbreide oplossingsgerichtheid ons gebracht heeft in een onoplosbare situatie?
Wat we liever niet zien
Onze oplossingsgerichtheid is het probleem. Oplossingsgerichtheid beweegt altijd weg van het probleem en snel naar de oplossing. Het wil het probleem zo snel mogelijk ‘wegmaken’ – een synoniem van ‘oplossen’. Daardoor is er altijd maar weinig aandacht voor het probleem zelf. Wat zou er gebeuren als we ons werkelijk zouden verdiepen in wat er aan de hand is? En terwijl ik die vraag opschrijf verschijnt meteen het antwoord: we willen niet te veel weten van het probleem, want dat vraagt om een radicale, diepgaande transformatie van onszelf en (om maar wat te noemen) onze omgang met de natuur. We willen vasthouden aan de snelle oplossing, in de hoop dat we met alternatieve energiebronnen ons leventje vredig kunnen voortzetten. In de hoop dus, dat we niet hoeven te veranderen. Maar dat lijkt erg op ontkenning.
Transformatie
Vindt wellicht hetzelfde mechanisme plaats als het onze persoonlijke ontwikkeling betreft? Kan het zijn dat we niet te diep naar onszelf willen kijken uit angst te ontdekken wat die ontwikkeling eigenlijk van ons vraagt? Naarmate ik me langer verdiep in de essentie van persoonlijke ontwikkeling ontdek ik steeds meer dat we in antwoord op de uitdagingen die ons confronteren gevraagd worden te transformeren. Daarbij gaat het niet om een snelle oplossing maar om een diepgaand antwoord en een diepgaande verandering.
Lichtpuntje
Dat is dus allemaal niet zo makkelijk. Maar, tenslotte, er is als het onszelf betreft wel een lichtpuntje. Ik ontdek steeds meer dat de ware transformatie erin ligt dat je jezelf leert te accepteren. Zelfliefde. Niet jezelf te beschouwen als een probleem dat moet worden weggemaakt, maar als een mysterie dat vraagt om aandacht, zorg en respect. Misschien ligt daarin de sleutel tot werkelijke transformatie.
Godfried IJsseling is psycholoog, trainer/coach en schrijver, werkzaam bij de Baak. Hij werkt met leiders en professionals op de gebieden leiderschap en persoonlijke ontwikkeling. Hij schreef drie boeken. De laatste, De zelfbewuste leider, richt zich op zelfbewustzijn als fundamenteel aspect voor waarachtig leiderschap.