Een succesvol teamcoach weet dat de samenhang tussen vier kernelementen van belang is: groepsontwikkeling, (communicatie)niveaus, leiderschap en de context van de groep. Het door Wim Goossens ontwikkelde IPG-model (Integrale Procesbegeleiding van Groepen) ondersteunt je als teamcoach bij het vinden van deze samenhang. In dit artikel beschrijft Wim de elementen ‘leiderschap’ en ‘de context van de groep’.

Leiderschap

Over het kernelement ‘leiderschap in teams’ bestaat een reeks theorieën: als functie van de groep, als eigenschap van de leider en situationeel leiderschap. Niet één bepaalde stijl is zaligmakend. Situationeel leiderschap gaat ervan uit dat de situatie van het team de leiderschapsstijl bepaalt.
In de keuze van de leiderschapsstijl speelt een aantal factoren een rol: de fase van groepsontwikkeling, competentie en motivatie van de teamleden, ontwikkelingsniveau van de individuele teamleden, het tijdspad, type team en type organisatie en de eigen ontwikkeling.
Situationeel leiderschap gaat uit van vier leiderschapsstijlen:
• de directieve stijl: sterk taakgericht en weinig relatiegericht
• de overtuigende stijl: hoge taakgerichtheid en hoge relatiegerichtheid.
• de participerende stijl: menselijke relaties en omgang staan centraal
• de delegerende stijl: begeleiding op afstand (bij teams met een hoge motivatie en taakbekwaamheid).

Afgeleid van deze leiderschapsstijlen gaat het IPG-model uit van vier coachstijlen:
• instruerend coachen (=boven)
• ondersteunend coachen (=naast)
• invoegend coachen (=in)
• terugtredend coachen (=buiten)

De teamcoach vraagt zichzelf steeds af welke stijl past bij de fase van groepsontwikkeling, het competentieniveau van dit team en het ontwikkelingsniveau van de individuele teamleden.
Anderzijds helpt de teamcoach met verandering van zijn leiderschapsstijl het team om te stretchen en zichzelf als team verder te ontwikkelen.
Ook vraagt de teamcoach zich af: waar ligt het accent in de communicatie en welke veranderingen kan ik door een andere stijl te hanteren, bewerkstelligen? Uiteraard is de coachstijl een dynamisch gegeven.

Zicht op de leiderschapsstijl is ook van belang bij het coachen van teams naar zelforganisatie. Zo is een valkuil van een te directieve stijl dat teamleden zich gaan richten naar de leider en daarmee in mindere mate eigenaarschap gaan nemen voor zelforganisatie. Omgekeerd kan een te snelle overgang naar een delegerende stijl te weinig kader bieden voor effectieve zelforganisatie. Het gaat dus ook hier om de juiste balans te vinden tussen sturen en het steunen van de zelforganisatie middels gebruik van verschillende leiderschapsstijlen.

De context van het team

Het vierde kernelement is de context van de groep: het kader waarin de teamactiviteiten plaatsvinden. Vijf contexten zijn in elk team in mindere of meerdere mate aanwezig: de culturele context,  de maatschappelijke context,  de organisatorische context, het team zelf als context en de persoonlijke context van de deelnemer.’ Hierover lees je meer in het artikel van Wim Goossens ‘Heb jij oog voor de verschillende invloeden van de context op teams’.
Coaching van teams vindt vaak plaats in een organisatorische context. De teamcoach is zich bewust van een aantal contextinvloeden vanuit de organisatie. Denk hierbij o.a. aan hoe teamcoaching wordt beïnvloed door:
• De cultuur, structuur, organisatieontwikkeling.
• De opdracht die vanuit de organisatie aan het team is gegeven.
• Het type team: gaat het om teamcoaching, projectteam coaching, managementteam coaching etc.
• Ook de eigen positionering van de coach is van belang: gaat het om een intern of externe teamcoach en welke positie heeft hij? Voert de teamcoach de coachactiviteiten uit als eerste beroep of is het geïntegreerd in een andere functie? Is de teamcoach afhankelijk van het management of heeft deze een ‘vrije positie?

Belangrijk is dus dat de teamcoach helder zicht krijgt op de organisatie en de vraag of opdracht. Wat speelt er aan organisatieontwikkeling, welke invloed hebben de organisatiestructuur en cultuur op het team en de coachvraag? Heeft de opdrachtgever dezelfde agenda als de groep? Wat is mijn eigen positie als teamcoach?

In deel 1 bespreken we de kernelementen ‘groepsontwikkeling en communicatieniveaus’.

Wil je je ontwikkelen tot teamcoach? Kijk of de Specialisatie Teamcoaching ‘Winning Teams’ bij je past en schrijf je in voor een introductieworkshop!